Dla kogo był Program Zdrowego Kręgosłupa?

W lipcu 2018 r. Fundacja „Unia Bracka” rozpoczęła realizację 2 projektów pn. Program Zdrowego Kręgosłupa – Ruda Śląska, Bytom oraz Program Zdrowego Kręgosłupa – Mysłowice, Sosnowiec współfinansowanych z Europejskiego Funduszu Społecznego.

Trwające cztery lata badania przesiewowe w kierunku wykrywania wad postawy ciała u dzieci od pierwszej do ósmej klasy prowadzone były we wszystkich wskazanych poniżej szkołach podstawowych i opierały się o założenia Regionalnego Programu Zdrowotnego Województwa Śląskiego na lata 2017-2021 w zakresie wczesnego wykrywania deformacji kręgosłupa u dzieci w wieku szkolnym oraz edukacji w zakresie ergonomii w codziennym życiu dziecka. Oba projekty miały na celu zwiększenie możliwości wczesnego wykrywania nieprawidłowości w obrębie postawy ciała u dzieci w wieku 7-15 lat.

Badaniami objęte były dzieci z wybranych szkół podstawowych, które zdecydowały się przystąpić do projektu, na terenie miast:

• Ruda Śląska: Szkoła Podstawowa nr 15, nr 18, nr 20, nr 23, nr 24;
• Bytom: Szkoła Podstawowa nr 21, nr 26, nr 33, nr 38, nr 54;
• Mysłowice: Szkoła Podstawowa nr 1, nr 2, nr 3, nr 9, nr 14, nr 15, Sportowa;
• Sosnowiec: Szkoła Podstawowa nr 8, nr 45, nr 46.

Z jakich modułów składał się Program Zdrowego Kręgosłupa?

Program, realizowany w ramach obu projektów, trwał od lipca 2018 r. do końca grudnia 2021 r. i składał się z 3 modułów:

MODUŁ I
Badania profilaktyczne – realizowane na terenie szkół podstawowych przez pielęgniarkę lub higienistkę szkolną i wykonywane raz w danym roku szkolnym u każdego dziecka. W skład modułu wchodziły pomiar wzrostu i wagi, badanie pionu, badanie za pomocą Skoliometru Bunnella (umożliwia wykrycie skoliozy) oraz badanie za pomocą Inklinometru cyfrowego (umożliwia diagnozę kifozy piersiowej lub lordozy lędźwiowej). Po zakończonym badaniu rodzic otrzymywał jego wynik, w którym znajdowała się informacja o ewentualnej potrzebie konsultacji lekarskiej. Jeżeli pielęgniarka nie wykryła u dziecka nieprawidłowości było ono badane ponownie w kolejnym roku.

MODUŁ II
Konsultacje lekarskie – w przypadku podejrzenia deformacji kręgosłupa lub wady postawy dziecko kierowane było na konsultację do lekarza specjalisty (lekarz ortopeda lub rehabilitacji medycznej). Jeżeli lekarz utrzymał podejrzenie deformacji kręgosłupa dziecko kierowano na zdjęcie RTG, a następnie na ponowną konsultację lekarską. W przypadku stwierdzenia wady postawy lub deformacji kręgosłupa lekarz przekazywał rodzicom dalsze zalecenia i kierował dziecko na gimnastykę korekcyjną. Na tym etapie dziecko kończyło swój udział w programie. Jeżeli po konsultacji lekarz nie zostały potwierdzone nieprawidłowości dziecko w kolejnym roku było ponownie badane przez pielęgniarkę szkolną.

MODUŁ III
Edukacja w zakresie ergonomii w codziennym życiu dziecka – edukacja skierowana była do dzieci, rodziców i nauczycieli. Realizowana na terenie szkół podstawowych przez fizjoterapeutę, który przybliżał uczestnikom szkolenia zasady, jakich należy przestrzegać w codziennym życiu, by zapobiec wadom postawy. Ponadto w ramach projektu przeszkoleni zostali także lekarze, fizjoterapeuci oraz pielęgniarki i higienistki szkolne tj. osoby które w ramach projektów wykonywały badania przesiewowe u dzieci.

Program Zdrowego Kręgosłupa – podsumowanie!

Z badań przesiewowych w ramach Modułu I tj. badań wykonanych przez pielęgniarkę szkolną lub fizjoterapeutę na terenie 10 szkół w Rudzie Śląskiej i Bytomiu skorzystało aż 1943 dzieci. U ponad 70% z nich stwierdzone zostało podejrzenie występowania wady postawy lub deformacji kręgosłupa i zostały one skierowane na badanie lekarskie. Natomiast w 10 szkołach w Mysłowicach i Sosnowcu z programu skorzystało aż 1894 dzieci. U 67% z nich stwierdzone zostało podejrzenie występowania wady postawy lub deformacji kręgosłupa i zostały one skierowane na badanie lekarskie.

W ramach Modułu II w Przychodni Brackiej Halemba i Polska-Wirek w Rudzie Śląskiej, Przychodni Brackiej Bobrek i Miechowice w Bytomiu, w Przychodni Brackiej Porąbka-Klimontów w Sosnowcu oraz w Przychodni Brackiej Wesoła i na Chopina w Mysłowicach lekarz rehabilitacji medycznej oraz lekarz ortopeda wykonywali badania dzieci w celu potwierdzenia lub wykluczenia schorzenia. Z konsultacji lekarskiej w sumie skorzystało 1400 dzieci. U części dzieci, w przypadku podejrzenia deformacji kręgosłupa, wykonane zostało również badanie RTG oraz odbywała się druga konsultacja lekarska.

Jakie pozostałe usługi zostały zrealizowane w ramach Programu Zdrowego Kręgosłupa?

Program Zdrowego Kręgosłupa przewidywał nie tylko wykonanie badań przesiewowych dzieci ale w jego ramach przeprowadziliśmy również edukację, której odbiorcami były dzieci, ich rodzice oraz nauczyciele. Pierwotne założenia organizacji grupowych spotkań edukacyjnych niestety nie mogły zostać zrealizowane ze względu na zagrożenie epidemiczne. Nie zrezygnowaliśmy jednak i dostosowaliśmy się do panujących warunków oferując edukację w formie online. Po nagraniu 4 filmów edukacyjnych, specjalnie dedykowanych dla:

• dzieci w wieku 7-10 lat,
• dzieci w wieku 11-15 lat,
• rodziców dzieci biorących udział w programie,
• nauczycieli zatrudnionych w szkołach podstawowych, uczestniczących w projekcie,

przekazaliśmy do szkół zaproszenia do zapoznania się z nimi online.

W filmach dla dzieci poruszyliśmy takie zagadnienia jak poprawna pozycja ciała w trakcie siedzenia i stania, prawidłowe podnoszenie oraz noszenie i pakowanie plecaka, przyjmowanie właściwej pozycji siedzącej z zachowaniem fizjologicznych krzywizn kręgosłupa. Dzieci i młodzież poznały podstawowe zagadnienia z zakresu anatomii i fizjologii kręgosłupa w aspekcie prawidłowej postawy ciała i możliwych nieprawidłowości w jej obrębie. Język, metody i formy edukacji dostosowane były do wieku uczniów. Rodzice i nauczyciele mogli dowiedzieć się w jaki sposób powinni korygować postawę dziecka w trakcie wykonywania przez nie codziennych czynności lub podczas pobytu w szkole.

Działaniami edukacyjnymi objęliśmy w sumie 3221 dzieci, 1814 rodziców i 598 nauczycieli. Dodatkowe szkolenia w zakresie najnowszych technik wykrywania i leczenia wad postawy u dzieci zostały zorganizowane także dla personelu medycznego, wykonującego badania w programie. Wzięło w nich udział 35 osób, w tym pielęgniarki szkolne, lekarze i fizjoterapeuci.

Ostateczna wartość uzyskanego dofinansowania to 116 536,67 zł i wkład własny 8 771,58 zł w Rudzie Śląskiej i Bytomiu. Natomiast w Mysłowicach i Sosnowcu ostateczna wartość uzyskanego dofinansowania to 126 788,06 zł, a wkład własny 9 543,19 zł.